Verlovingsring door de eeuwen heen *

Een inzicht in de geschiedenis van de verlovingsring helpt beseffen hoe belangrijk dit sieraad wel is. 

Heb je dat mannelijke familielid die graag (als grap) rondbazuint dat de verlovingsring of trouwring de kleinste handboeien ooit zijn? De volgende keer dat hij dit aanhaalt, kan je hem vertellen dat dit inderdaad zo is … voor de vrouw dan! Want deze ring heeft een geschiedenis, die teruggaat tot de oudheid. Een verlovingsring zegt vandaag ‘ik hou van je‘. Maar volgens verschillende geschiedschrijvers was de oorspronkelijke betekenis van een verlovingsring veel minder romantisch, namelijk ‘ik bezit je.’

Begrijp me niet verkeerd: een verlovingsring is en blijft prachtig. Maar waar komt de gewoonte van de verlovingsring vandaan?

Verlovingsring – geschiedenis

Eigenlijk is het een traditie die teruggaat tot de oude Egyptenaren, die geloofden dat cirkels symbolen van de eeuwigheid waren. Paren ruilden ringen gemaakt van gevlochten riet. Deze werden gedragen op de linkerringvinger, die een ader zou hebben die rechtstreeks naar het hart loopt, later ‘Vena amoris’ genaamd.

We spoelen vooruit naar de 2e eeuw v.Chr. Er wordt immers aangenomen dat de oude Romeinen met de traditie van de verlovingsring zijn begonnen ter vervanging van het schenken van geld, of een waardevol object, aan de bruid. Maar de symboliek sloeg niet zozeer op liefde dan wel op eigendom. Volgens Plinius de Oudere gaf de bruidegom de bruid eerst een gouden ring om te dragen tijdens de verlovingsceremonie en bij speciale evenementen, vervolgens een ijzeren ring om thuis te dragen. Dit symboliseerde een bindende wettelijke overeenkomst, die van haar zijn eigendom maakte.

De traditionele verlovingsring was vaak ontworpen als een sleutel en was gemaakt van messing, brons of ijzer. Het idee was dat de ring een nieuw leven ontsloot voor de aanstaande gehuwde vrouw. Sommige van deze ‘sleutelringen’ ontgrendelden zelfs juwelendoosjes met speciale verborgen schatten diep van binnen.

In het Engeland van de zesde eeuw ontving een pasgehuwde vrouw niet alleen een ‘sleutelring’ als verlovingsring, maar ook een aantal andere waardevolle spullen die het paar zou delen, inclusief sleutels voor haar nieuwe huis die om haar middel hingen. Zelfs in de huwelijksdienst zelf kwam die ‘sleutelring’ op in de woorden die de vader van de bruid tijdens de ceremonie sprak: “Ik geef u mijn dochter als uw eer en uw vrouw, om uw sleutels te bewaren en om met u te delen in uw bed en goederen. “Vandaag blijft de sleutelhanger een optie voor sommige paren in heel Europa.

Verlovingsring vanaf de middeleeuwen

Diamanten verschenen pas eeuwen later op de verlovingsring. Een van de eerste geregistreerde gebruiken van een diamanten verlovingsring dateert van 1477. Aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk stelde aan Maria van Bourgondië een ring voor met dunne, platte diamanten in de vorm van een “M.” Dit vormde een glamoureus precedent voor de Europese adel, die vanaf dan steeds meer kostbare edelstenen aan haar sieraden toevoegde. De Middeleeuwen zagen ook de opkomst van ringen gegraveerd met een romantische gedicht of gezegde.

Net zoals de verlovingsring van tegenwoordig, had ook toen elke edelsteen een speciale betekenis. De robijn stond voor liefde, de smaragd voor thuis en diamanten schitterden vals symbool van trouw en duurzaamheid.

Rond dezelfde tijd ontvingen welgestelde bruiden vaak een speciale verlovingsring met een verborgen bericht. Zeer populair was de gimmel verlovingsring. De ring bestaat uit twee of drie ringen met twee handen op aparte ringen, vaak een hart op de middelste ring en de ringen die met elkaar verbonden zijn.

In het verleden werden deze ringen dan van elkaar gescheiden zodat een verloofd koppeltje elk een eigen ring kon dragen. Op de trouwdag werd de ring door een goudsmid dan terug in elkaar gesoldeerd.

Net onder de stenen werden saters en nimfen weergegeven in gekleurd glazuur, als metafoor voor een ‘speelse verkering’. Binnen in de verlovingsring werd vaak een traditionele spreuk of vers gegraveerd. Een van de meer populaire uitspraken vloeide voort uit de huwelijksceremonie: “Wat God samengevoegd heeft, laat niemand uiteenvallen.”

Verlovingsring vanaf de 18e eeuw

Fast-forward een paar honderd jaar. Welkom in de 18e eeuw, waar de Ierse claddagh-ring de boventoon voerde. Vandaag de dag gedragen door sieradenliefhebbers van alle culturen, heeft de claddagh-ring twee handen met een hart, getooid met een kroon.

Dit ontwerp van verlovingsring kent men als de fede-ring. Een fede-ring is een ringontwerp waarin twee handen elkaar ontmoeten en in vriendschap, liefde of verloving worden gekluisterd. Het ontwerp is oud en gaat terug tot de Romeinse tijd als het niet al eerder bestond. Het werd prominent in de middeleeuwse periode vanaf de 12e eeuw en in modernere tijden. De naam fede is van de Italiaanse uitdrukking ‘mani in fede‘ of handen in vertrouwen gekluisterd

De ring werd vaak gebruikt als verlovingsring in Claddagh, een klein vissersdorpje aan de westkust van Galway in Ierland. Hoewel de ring verbonden is met het dorp, is het ontwerp feitelijk een eeuw eerder in Italië ontstaan. Afwisselende letters van de voornamen van het paar werden gegraveerd in deze verlovingsring.

In het Europa van de achttiende eeuw stond de diamanten verlovingsring centraal. Een gestage toevoer van diamanten uit Brazilië maakte een diamanten verlovingsring toegankelijker voor de hogere klassen. Deze ringen werden vaak vervaardigd in zilver en goud, met een middelste steen en twee zijstenen. Het was ook in deze tijd dat een tweede ring – vandaag bekend als de trouwring – bij de verlovingsring werd gevoegd op het moment van de ceremonie. Koningin Charlotte, echtgenote van George III uit Engeland, koos ervoor om een diamanten band te nestelen met haar verlovingsring.

In 1886 veroverde de setting van Tiffany de verlovingsring stormenderhand. Door de setting kon de steen hoog boven de band hangen, waardoor grotere hoeveelheden licht door de steen heen konden gaan. Dit zorgde op zijn beurt voor een verlichting bovenop de handen van getrouwde (en binnenkort getrouwd) vrouwen in een groot deel van de wereld. De ontwerper van het ontwerp, Charles Lewis Tiffany, kende het belang van een diamanten verlovingsring en wenste een podium om de diamant, als symbool van liefde, prominent te tonen in het juweel.

Verlovingsring verandert in de 20e eeuw onder invloed van marketing

Alles veranderde toen er diamanten werden ontdekt in Zuid-Afrika. In 1880 richtte Cecil Rhodes, samen met enkele investeerders, het mijnbedrijf DeBeers op. Binnen het decennium controleerden ze 90 procent van de wereldwijde diamantproductie en veranderde de diamanten verlovingsring feitelijk in een reclamecampagne. Nadat de Grote Depressie voorbij was, lanceerde het reclamebureau N.W. Ayer & Son de beroemde slogan “A Diamond is Forever“.

De mensen bij Ayer wilden jonge mannen ervan overtuigen dat diamanten (en alleen diamanten) synoniem stonden voor romantiek en dat de mate van de liefde van een man (en zelfs zijn persoonlijke en professionele succes) recht evenredig was met de grootte en kwaliteit van de diamant die hij kocht voor de verlovingsring van zijn aanstaande vrouw. Jonge vrouwen moesten er op hun beurt van overtuigd zijn dat vaste verkering, steevast, met een diamant eindigde.

Een diamant die voor altijd is belooft eindeloze romantiek en partnerschap. Maar een ‘eeuwige diamant’ is er ook een die niet wordt doorverkocht. Doorverkochte diamanten veroorzaken immers fluctuaties in diamantprijzen. Deze kunnen het vertrouwen van het publiek in de intrinsieke waarde van diamanten ondermijnen. Steentjes die opgeborgen worden in kluizen, of nagelaten aan kinderen en kleinkinderen, doen dit niet.

© De Beers

Bovendien moedigden ze heel concreet mannen aan twee maanden salaris uit te geven aan de diamant in de verlovingsring. Tegen het begin van de jaren veertig waren deze ringen de belangrijkste juwelen in de meeste Amerikaanse department stores.

Vandaag de dag krijgt meer dan 80 procent van alle Amerikaanse bruiden een diamanten verlovingsring. Zo’n ring kan best duur zijn (het principe van ‘2 maanden salaris’ geldt vaak nog steeds), maar is een stuk romantischer en verfijnder dan de vroegste paringsrituelen van de mensheid: een holbewoner bond koorden gemaakt van gevlochten gras rondom de polsen, enkels en heupen van zijn uitverkoren partner, om haar zo onder zijn controle te brengen.

Dan toch maar liever die diamanten verlovingsring, niet?

* © afbeeldingen: De Beers