Het Verenigd Koninkrijk heeft een verbod op Russische diamanten aangekondigd nu het de sancties in verband met de oorlog van Rusland in Oekraïne aanscherpt.
Landen in het G7-blok willen de edelstenen ook kunnen traceren om de Russische export te blokkeren in een poging de geldstroom naar de Russische oorlogskas te beperken.
Maar hoe effectief zullen deze regelingen zijn en kunnen er onbedoelde gevolgen zijn?
Hoe belangrijk is de Russische diamantuitvoer?
De diamanthandel van Rusland, met een waarde van ongeveer 4 miljard dollar per jaar, maakt een klein deel uit van de totale export van dat land.
Vóór de inval in Oekraïne bedroeg de totale export van Rusland volgens de centrale bank in 2021 489,8 miljard dollar, waarvan 240,7 miljard dollar voor olie en gas.
Toch is Rusland qua volume de grootste diamantexporteur ter wereld, gevolgd door Afrikaanse landen.
Het staatsbedrijf Alrosa domineert de Russische diamantwinning en heeft in 2021 bijna een derde van alle diamanten ter wereld gedolven.
Volgens Hans Merket, onderzoeker bij de International Peace Information Service, vloeien de winsten van Alrosa in de oorlogskas van het Kremlin, maar ze zijn lang niet zo belangrijk als olie en gas.
Waarom wil de G7 de Russische diamanten traceren?
Westerse landen willen deze inkomstenstroom afsnijden als onderdeel van pogingen om Rusland in de oorlog te belemmeren.
De wereldhandel in diamanten is echter complex en het ontbreekt aan transparantie.
Diamanten kunnen 20 tot 30 keer van eigenaar veranderen tussen de mijn en de markt, aldus Merket.
Gewoonlijk passeren de edelstenen via de belangrijkste mondiale hubs Antwerpen, Dubai, Mumbai en Ramat Gan, in de buurt van Tel Aviv.
Handelaren beoordelen de stenen op karaat (gewicht), kleur, helderheid en slijpsel – waarbij verschillende handelaren op verschillende kenmerken letten.
Zij nemen dan de resterende stenen, mengen ze en verkopen ze door – en het proces wordt herhaald.
Handelaren en bedrijven bewaken angstvallig waar ze hun diamanten vandaan halen – het is hun “geheime saus“, volgens Tobias Kormind, directeur van online juwelier 77 Diamonds.
Maar de belangrijkste spelers in de sector kunnen de handel in Russische diamanten beperken als ze de handen ineenslaan, zegt hij.
Hoe kan de stroom aan Russische diamanten worden beperkt?
De VS hebben reeds sancties ingesteld om de uitvoer van Russische diamanten te verbieden.
Er is echter een “gigantische maas in de wet“, aldus de heer Kormind.
De beperkingen gelden voor ruwe diamanten, maar zodra deze zijn gesneden en geslepen, doet het land van oorsprong er niet meer toe.
Mensen in de G7-landen kopen ongeveer 70% van alle diamanten ter wereld – dus een G7-verbod kan effect hebben, als de diamanten kunnen worden getraceerd, aldus Merket.
Een verbod van de G7 zou echter betekenen dat de diamanten waarschijnlijk naar andere markten zoals China en India zullen vloeien, aldus Kormind.
Door de diamanten te traceren zou het gemakkelijker worden die stroom te beperken.
Hoe kunnen de diamanten worden getraceerd?
Er bestaat al een regeling om “bloeddiamanten” – die worden gebruikt om conflicten aan te wakkeren – (het Kimberleyproces) aan banden te leggen.
Dit maakt het echter niet mogelijk de diamanten te traceren tot aan het land van oorsprong.
Volgens Merket zou de eenvoudigste manier om diamanten te traceren erin bestaan dit proces uit te breiden met documentatie over de herkomst van de stenen.
Er bestaan ook technologieën die stenen markeren, en er wordt een technologie ontwikkeld waarmee de stenen kunnen worden gescand om hun geografische oorsprong te controleren.
Welke gevolgen zou een verbod hebben?
De meeste Russische diamanten komen terecht in India, waar in Surat een groot snij- en slijpcentrum is gevestigd.
Kleinere diamantbedrijven in de stad hebben al te lijden gehad, gedeeltelijk als gevolg van het Amerikaanse verbod.
In Afrika profiteerden lokale mijnbouwbedrijven nadat de Amerikaanse sancties de Russische export troffen. Volgens Merket zijn veel Afrikaanse mijnbouwproducenten echter niet bereid om mee te werken aan een traceerbaarheidssysteem en kunnen zij worden uitgesloten als er een dergelijk systeem wordt ingevoerd.
In Angola heeft het Russische Alrosa een aanzienlijk belang in de mijnbouw, en strengere sancties zouden plaatselijke bedrijven kunnen treffen.
Voor Europa moet de traceerbaarheid “waterdicht, wetenschappelijk en internationaal” zijn, aldus Tom Neys, hoofd mediarelaties van het Antwerp World Diamond Centre.
Zo niet, dan loopt Europa het risico jaarlijks 40 miljard dollar aan handel te verliezen aan plaatsen die niet de kaders hebben om het witwassen van geld en terrorisme aan te pakken, zei hij.
Hij voegde eraan toe dat de Britse sancties “geen invloed zullen hebben op de verkoop van Russische diamanten” omdat het Verenigd Koninkrijk minder dan 1% van de wereldwijde diamanthandel vertegenwoordigt.
Een woordvoerder van de Britse regering zei dat zij met belangrijke partners zou samenwerken om de Russische diamanthandel te helpen beperken, “onder meer door traceringstechnologieën“.
