De Beers denkt dat het de code ontcijferd heeft. Zijn GemFair-programma, dat in 2018 in Sierra Leone werd geïntroduceerd, volgt grotendeels het fairtrade draaiboek, waarbij de mijnen zich committeren aan een lange lijst van arbeids-, milieu- en mensenrechtennormen.
Totaal verschillend business model
De eerste pakjes GemFair-ruw werden eind september verkocht op een veiling in Singapore naast de reguliere productie van De Beers. Hoewel kopers deze edelstenen kunnen verkopen met het GemFair-verhaal – op voorwaarde dat ze kunnen worden getraceerd en dit ook effectief gebeurt – zijn ze niet verplicht om dit te doen. In feite heeft GemFair niet echt de ambitie om een merk te worden. Het is mogelijk dat de edelstenen zullen worden verkocht als gewone geslepen stenen, wat betekent dat ze geen premie zullen opbrengen.
Maar hoewel de aanpak van GemFair anders is dan alles wat er voorheen geprobeerd werd, is het wel verder gekomen dan de meeste andere eerdere programma’s. Momenteel zijn meer dan 150 mijnsites geregistreerd in het programma, en elke site heeft 10 tot 25 mijnwerkers aan het werk. Dat betekent dat het programma 2.250 directe begunstigden heeft, en 13.500 indirecte begunstigden, als je de families meetelt.
Feriel Zerouki, senior vice president corporate affairs van De Beers, die aan het hoofd staat van GemFair, zegt dat het programma de afgelopen drie jaar veel geleerd heeft over de diamantmarkt in Sierra Leone.
“We dachten dat als we met artisanale mijnwerkers zouden werken, de normen zouden verhogen en hen zouden stimuleren met een eerlijke waarde voor hun product, opleidingen, onderwijs en evaluatie zouden aanbieden, dat de mijnwerkers naar ons zouden komen,” zegt ze. “We realiseerden ons al snel dat die veronderstelling niet juist was.”
Wat de delvers het meest wilden – misschien niet verrassend – was financiële zekerheid, d.w.z. een vast salaris.
Over het algemeen komt dat loon van een “geldschieter” – die de mijnwerker een regelmatig zij het laag loon betaalt, plus maaltijden, en dan krijgt wat hij ontdekt. Hoewel de mijnwerkers vaak een deel van de opbrengst krijgen. Andere modellen voorzien in een beter loon voor de mijnwerkers, maar een kleinere bonus wanneer edelstenen worden gevonden.
De Beers experimenteert nu met een derde model, een zogenaamde “termijnkoopovereenkomst“, waarbij mijnwerkers vooraf worden betaald voor wat ze naar verwachting zullen vinden. “Ons doel is om een win-win oplossing te creëren tussen de mijnwerker en GemFair, waarbij de mijnwerker financiering ontvangt en GemFair een positieve invloed kan uitoefenen op de verbetering van de werk- en bedrijfspraktijken van de deelnemende mijnwerkers”, zegt Zerouki.
Hoewel de reactie op dat model goed was, werd een grotere test opgeschort vanwege COVID-19. De Beers betaalt de arbeiders echter meestal niet; het bedrijf koopt alleen goederen van mijnen die gecontroleerd zijn om aan de GemFair-norm te voldoen. En, in een andere geest, zijn de mijnwerkers vrij om hun goederen elders te verkopen.
Dat werpt een ander probleem op. In het verleden hebben meer gevestigde kopers in landen als Sierra Leone nieuwkomers verdreven door tijdelijk betere prijzen aan te bieden en dan terug te vallen op hun oude vorm als de concurrent weg is. Dat was een probleem voor Impact’s Just Gold project in de Democratische Republiek Congo.
Zerouki zegt dat GemFair zich inzet om diamanten te kopen tegen een “eerlijke prijs“, in overeenstemming met de internationale prijslijst van De Beers, die misschien niet altijd hoger ligt dan wat andere kopers bieden.
“Mijnwerkers delen niet de prijs die ze krijgen van andere kopers, dus het is moeilijk te zeggen,” zegt Zerouki. “Af en toe komt een mijnwerker naar ons inkoopkantoor en accepteert ons bod niet, vermoedelijk omdat ze met hun gravers een hogere voorverkoopprijs hebben bedongen. Sommigen zijn niet teruggekeerd naar ons kantoor, dus dat zou betekenen dat ze elders een hogere prijs hebben gekregen.”
“We hebben geruchten gehoord dat andere handelaars soms laagwaardige stenen overwaarderen om de loyaliteit van de mijnwerker te krijgen, zodat ze bij de verkoop van een hoogwaardige steen deze kunnen onderwaarderen,” voegt ze eraan toe. “Bij GemFair, we zijn consequent met onze prijzen, en we merken dat mijnwerkers zelden weglopen van ons bod.”
Elk “fair trade“-project vereist een investering in de lokale gemeenschap, en Zerouki is bijzonder trots op de manier waarop De Beers Sierra Leone heeft gesteund tijdens de COVID-19-sluiting. Het deelde regelmatig maaltijden uit aan de plotseling werkloze mijnwerkers en hielp mijngebieden om te vormen tot landbouwgrond voor de productie van broodnodig voedsel.
Maar, zoals gezegd, GemFair is geen liefdadigheidsinstelling. Het is de bedoeling zelfbedruipend te zijn. De Beers heeft geld moeten uitgeven om de noden van de mijnwerkers te leren kennen en een technologie-gebaseerde traceeroplossing te ontwikkelen, maar dat is niets vergeleken met de kosten om een volwaardige industriële diamantmijn op te zetten. Natuurlijk zal GemFair, zelfs als het zich in andere landen vestigt, waarschijnlijk nooit zoveel produceren als de meeste diamantmijnen.
“De totale diamantsector van de artisanale en kleinschalige mijnbouw vertegenwoordigt ongeveer 5% van de waarde van de wereldproductie, dus GemFair zou een zeer groot deel van de totale wereldproductie moeten kopen om een significant verschil te maken voor De Beers’ bottom line,” zegt Zerouki.
“In ieder geval, is dit niet onze focus. Ons doel is om GemFair succesvol te maken en de formalisering van de artisanale en kleinschalige mijnbouw te ondersteunen ten voordele van degenen die erin werken en van de bredere industrietak.”
Nu het aantal van deze projecten toeneemt, kan het model van GemFair op de voet worden gevolgd. Het zou een opmerkelijke ironie zijn als het antwoord op het aanbieden van Fair Trade diamanten zou zijn ze niet als Fair Trade te verkopen.
Lees ook dit eerdere artikel over het GemFair programma
